Serie Design Klassieker: Artichoke lamp van Poul Henningsen

Artichoke lamp van Poul Henningsen. Foto Louis Poulsen Denemarken
staat bekend om prachtig interieurdesign, denk maar aan Arne Jacobsen
of Verner Panton. Een andere grote naam uit dit Noordse land is
architect en ontwerper Poul Henningsen (1894-1967), vooral bekend om
zijn verlichting. Al sinds zijn achttiende, tijdens zijn opleiding tot
architect (die hij niet voltooide), was Henningsen aan het
experimenteren met licht. Je kunt het je haast niet voorstellen, maar
elektrisch licht was toen nog iets heel bijzonders. Zo had Henningsen
pas op zijn dertiende jaar voor het eerst een elektrische lamp gezien.
Fascinerend natuurlijk.

Henningsen stak veel energie in het onderzoeken van reflectie.
Opgegroeid met het zachte licht van de petroleumlamp wilde hij niet dat
een elektrische lamp rechtstreeks (en verblindend) licht uitstraalde.
Dat gegeven verwerkte hij in een fameuze lampenserie die kortweg PH
heet en waaraan hij zijn hele leven werkte. Ik ben in het bezit van een
prachtig boek daarover: Light Years ahead, the story of the PH lamp.
Het is uitgegeven door de Deense fabrikant van verlichtingsarmaturen Louis Poulsen, waar Henningsen heel zijn leven (sinds 1924) trouw voor heeft gewerkt.
Henningsen was een bevlogen en tegendraadse man, met zeer uiteenlopende
interesses. Allereerst was hij architect, maar schreef ook liedjes voor
revue-voorstellingen, was zijn leven lang bezeten van vliegers, deed
tal van uitvindingen, ontwierp een vleugel, meubilair, een theater en
brug voor Tivoli in Kopenhagen, schreef boeken, gedichten, kritieken en
links-georiënteerde artikelen, waaraan hij de typering ‘saloncommunist'
dankt.
De Artichoke lamp ontwierp Henningsen in 1959 voor restaurant
Langelinie Pavilion in Kopenhagen (en daar hangen ze nog steeds). Het
ontwerp werd wonderbaarlijk snel gerealiseerd, wat te maken moet hebben
met het ontwerp van de Septima, 30 jaar eerder. Deze lamp is echter
nooit verder dan de tekentafel gekomen, maar diende wel als basis voor
de naar de delicate groente artisjok vernoemde lamp.
De Artichoke is het theatrale klapstuk van het PH-oeuvre. De lamp is er
in doorsnedes van 84, 72 en 60 cm, uitgevoerd in koper, wit gelakt
staal of roestvrij staal. Speciaal voor de huiskamer is er een versie
van 48 cm gemaakt. Er zitten 72 bladeren aan 12 stalen bogen. Elke rij
bladen verschuift ten opzichte van de voorgaande rij, waardoor je
nergens rechtstreeks in het peertje kijkt. Wat je noemt een geniaal
ontwerp. Mocht je nog eens in het door Berlage ontworpen Gemeentemuseum
te Den Haag komen, kijk daar dan maar eens in het Grand café naar de
prachtige Artichoke lampen. Helaas is de lamp voor de meeste mensen
door een prijs vanaf € 5800 onbereikbaar.